Anadolu’da Ahşap İşçiliği

Barınma gereğinden doğan mimari, bölgelerin coğrafi koşullarına göre biçimlenmiş, çeşitlenmiştir. Buna bağlı olarak gelişen ahşap işçiliği Anadolu’da Selçuklu döneminde gelişip, kendine özgü bir niteliğe ulaşmıştır. Geçmişten günümüze kadar ulaşan kültür ürünleri arasında yer alan ağaç işçiliği geleneksel sanatlarımız arasında önemli bir yeri vardır. Türkler sanat yapıtlarında ahşabı en ince detaylarıyla kullanmışlardır. Anadolu’da ahşap işçiliği bu dönemde başlamıştır.

Türkler Anadolu’ya geldikten sonra da, her alanda olduğu gibi ahşap işçilikte de Orta Asya’dan kalan sanat geleneklerini devam ettirmişlerdir. Bunun en güzel ve en zengin örneklerini Anadolu Selçuklu sanatında tespit edebilmek mümkündür. Anadolu Selçukluları ahşabı, mimaride yapı malzemesi olarak kullandıkları gibi, ahşaptan minber, kürsü, rahle, Kur’an mahfazası, çekmece, sanduka ve ince işçilikli başka el sanatları meydana getirmişlerdir.

Zamanın tahribine karşı fazla dayanıklı bir madde gibi görünmeyen ahşabı değişik tekniklerle dayanıklı hale getirip yüzyıllarca zaman geçmesine rağmen hala işlevini yitirmemiş görünümünden kayıp vermemiş ahşap eserlere rastlamaktayız. Anadolu’da ahşap işçiliğinin en güzel örneklerinden biri ise Beyşehir’de bulunan 7 asırlık Eşrefoğlu camisidir.

Selçuklu ve Beylikler dönemi ağaç eserler daha çok mihrap, cami kapısı, dolap kapakları gibi mimari elemanlar olup üstün işçilik içermişlerdir. Osmanlı döneminde sadeleşerek daha çok sehpa, kavukluk, yazı takımı, çekmece, sandık, kaşık, taht, kayık, rahle, Kur’an muhafazası gibi gündelik kullanım eşyaları ve pencere, dolap kapağı, kiriş, konsol, tavan, mihrap, minber, sanduka gibi mimari eserlerde uygulanmıştır.

Ağaç işçiliğinde kullanılan malzeme daha çok ceviz, elma, armut, sedir, abanoz ve gül ağacıdır. Kakma, boyama, kabartma-oyma, kafes, kaplama, yakma gibi tekniklerle işlenen ahşap eşyalar günümüzde de kullanılmaktadır. Müzik aleti yapımında da kullanılan ahşap işçiliğine Akyazı İlçesi-Altındere Beldesi’nde yapılan “Kemençe” ve Geyve ilçesinde yapılan “Davul”u örnek verebiliriz. Bu aletler ağaç, bitki ve hayvanların; deri, bağırsak, kıl, kemik ve boynuzlarından yararlanılarak yapılmaktadır.